*RTH* Nirvana - Smells like teen spirit

[05-04-2014]

Twintig jaar geleden stierf Kurt Cobain, dus we ranken het bekendste nummer en de grootste hit van Nirvana, die nog niet in RTH aan bod is geweest   In 2009 was de eerste RTH van Nirvana: Lithium (live and loud); in 2010: The man who sold the world; in 2011: About a girl (MTV Unplugged); in 2012 was er geen RTH maar wel De Beste van Nirvana; en in 2012 rankten we als laatste: On A Plain.

Nirvana was een Amerikaanse rockband die in 1987 werd opgericht in Aberdeen, Washington door zanger en gitarist Kurt Cobain en bassist Krist Novoselic. De band kende een reeks verschillende drummers van wie Dave Grohl, die in 1990 bij de band kwam, de langstzittende was.

De band vestigde zichzelf binnen de muziek-scene van Seattle door in 1989 hun debuutalbum Bleach uit te brengen op het indie-label Sub Pop. Nadat de band tekende bij het grote label DGC Records, kende het onverwacht succes met de single "Smells Like Teen Spirit", van zijn tweede album Nevermind (1991). Hierop betrad Nirvana de mainstream en nam het het genre 'grunge' hierin mee. Frontman Kurt Cobain werd door de media bestempeld als "stem van een generatie", terwijl Nirvana gezien werd als vaandeldrager voor Generatie X. Cobain voelde zich ongemakkelijk bij alle aandacht en legde zich toe op de bands muziek, vindende dat de boodschap en artistieke visie van de band verkeerd werden geïnterpreteerd door het grote publiek dat hij uitdaagde met hun derde album In Utero (1993).

Met Cobains dood in april 1994 kwam er een einde aan het korte bestaan van Nirvana. De bands invloed en populariteit bleven echter intact in de jaren die volgden. Het nummer "You Know You're Right", een nooit eerder uitgebrachte demo, stond in 2002 hoog in radio-playlists over de gehele wereld. De band verkocht sinds zijn debuut wereldwijd meer dan vijftig miljoen platen, waarvan meer dan 25 miljoen in de Verenigde Staten.

Opkomst en hoogtepunt

Nirvana werd in 1987 opgericht in de Amerikaanse plaats Aberdeen, Washington, nadat Kurt Cobain en Krist Novoselic elkaar al enkele jaren eerder hadden ontmoet. Aanvankelijk was de band een viermansformatie met Chad Channing op drums en Jason Everman op gitaar. In 1989 werd in deze formatie het debuutalbum, Bleach genaamd, opgenomen en uitgebracht door Sub Pop. De band ging op tournee in Amerika en later in Europa. Daarna verlieten Channing en Everman de band. Er werd tijdelijk een drummer aangesteld, Dale Crover, maar de samenwerking was kort en betrof slechts opnames van enkele nummers, voordat hij werd vervangen. In 1990 kwamen Cobain en Novoselic via Buzz Osborne van de Melvins in contact met Dave Grohl, hij werd de nieuwe drummer, met wie ze hun tweede Europese tournee deden. In datzelfde jaar tekende Nirvana bij DGC Records met als producer Butch Vig. (onderdeel van Geffen Records) en begon de band aan een nieuw album te werken. Met het verschijnen van dat nieuwe album met de naam Nevermind, een jaar later, bereikte de band internationale populariteit: het album zelf betekende de doorbraak bij het grote publiek en de single "Smells Like Teen Spirit" werd een wereldhit. Na Smells Like Teen Spirit volgde van hetzelfde album nog Lithium, Come As You Are en In Bloom.

Opheffing

Na een mislukte zelfmoordpoging in Rome en een ziekenhuisopname werd Cobain op de ochtend van 8 april 1994 door een elektricien dood gevonden in de garage van zijn landhuis in Seattle. Hij had zich drie dagen eerder met een hagelgeweer door zijn hoofd geschoten. Er bestaat nog steeds controverse omtrent Cobains doodsoorzaak, volgens sommigen wijst een aantal zaken eerder op moord in plaats van zelfmoord. De concentratie heroïne die in het lichaam van Cobain gevonden was, zou zo hoog zijn dat hij niet eens meer kon staan of een kogel kon afvuren en in zijn zelfmoordbrief zou het laatste stukje in een ander handschrift zijn geschreven. Door andere wetenschappers worden deze theorieën echter in twijfel getrokken.

Nirvana werd direct na de dood van Cobain opgeheven. In 2002 werd bij gelegenheid van het uitkomen van het verzamelalbum een laatste single uitgebracht: "You Know You're Right". Aan het uitkomen van dat verzamelalbum gingen jaren van gesteggel, ruzie en rechtszaken met Courtney Love, Cobains weduwe en mede-eigenaar van de rechten, vooraf. De overige bandleden, Krist Novoselic en Dave Grohl zullen onder de naam Nirvana geen werken meer uitbrengen. In 2004 werd toch de box-set With the Lights Out uitgebracht, dat is een 3-cd + dvd met zoals ze het op veel sites noemen "Rare B-Sides and Singles". Een jaar later, in 2005, werd Sliver: The Best of the Box uitgebracht, een soort samenvatting van de dat jaar daarvoor uitgebrachte 'demo en rariteiten boxset'. Ook bevat dit album 3 'nieuwe' (c.q.: stond al enige tijd op tape, alleen nooit uitgebracht), onbekende nummers. Ook de voor veel Nirvana-fans holy grail, het nummer "Spank Thru" van de Fecal Matter-demo. Dit nummer was destijds de debuutsingle van Nirvana en komt ook voor op diverse bootlegs en op From the Muddy Banks of the Wishkah. Deze demo-tape, met drums en backing vocals van Dale Crover en zang en gitaar van Kurt Cobain, bewoog Novoselic ertoe om samen met Cobain een band te beginnen. Ook staan er twee demo-versies op van nummers die al uitgebracht en gekend waren.

Kurt Cobain wordt in het Guinness Book of Records genoemd met MTV Unplugged in New York, dat het meestverkochte album na de dood van de uitvoerder werd.

Post-Nirvana

Na de dood van Kurt Cobain richtten beide overgebleven leden van de band eigen bands op.
Dave Grohl: Foo Fighters, Probot, Them Crooked Vultures
Krist Novoselic: Eyes Adrift, Sweet 75

Thema's

In de vele nummers van Nirvana zitten consequent bepaalde thema's zoals afstomping, verveling, vervreemding, depressie en identiteitsproblemen. Vaak wordt de bedoeling verstopt onder een oppervlakkig beeld van woede en/of waanzin. Een enkel liedje, zoals "Turnaround" (Incesticide) verkondigt een politieke mening, maar dat is voor Nirvana vrij ongebruikelijk (dit is dan ook een cover van Devo). Die mening verkondigden de bandleden wel regelmatig in de gebruikelijke bindteksten, samen met hun befaamde 'anti-rockstar attitude'. Nirvana is een antwoord op de overheersing van de hairmetal in die tijd, en wordt beschouwd als de band waarmee de voornamelijk stedelijke jeugd van Generation X zich het meest mee associeerde, wat hun grote succes in de VS, maar ook in het buitenland verklaart.

Nirvana's onderwerpen zijn duidelijk verwant aan het karakter van songwriter Cobain. Bij Nirvana en Cobain komt een probleem zeer duidelijk naar voren waar ook andere muzikanten last van hebben: de tegengestelde wensen om succesvol en beroemd te zijn, en tegelijkertijd onafhankelijk te blijven (van de platenverkopen, verwachtingen enz.). Hoewel Cobain van kindsbeen af een rockster wilde zijn, wilde hij niet de verantwoordelijkheden en vaak apathische en banale omstandigheden van de showbizz ondergaan.

Enkele teksten waarin de typische Nirvana-thema's goed zichtbaar zijn:

I wish I was like you / Easily amused ("All Apologies")
I’ve been locked inside your heart-shaped box for weeks ("Heart-Shaped Box")
I'm so happy / 'cause today I've found my friends / They're in my head ("Lithium")
I'm so ugly, but that's okay, 'cause so are you / We've broke our mirrors ("Lithium")
Don't tell me what I wanna hear / Afraid of never knowing fear ("Lounge Act")
Hate me / Do it and do it again
Waste me / Rape me my friend ("Rape Me")*
Here we are now / Entertain us ("Smells Like Teen Spirit")**

(*) Deze controversiële tekst heeft flink wat stof doen opwaaien in feministische kringen. Cobain verklaarde in een interview dat het wel bedoeld was als een beschrijving van een verkrachting, maar vooral als een aanklacht daartegen. Volgens een van Cobains biografen, Michael Azerrad, zou je de tekst eventueel ook kunnen opvatten als een reactie op alle media-aandacht voor Cobains persoonlijke leven. Dit werd door Cobain eerder ontkend, omdat de tekst zou geschreven zijn voor alle mediaheisa omtrent zijn drugsgebruik.
(**) Een zinnetje dat Cobain vaak sarcastisch opperde als hij op een feestje aankwam.

Invloeden

Nirvana is beïnvloed door allerlei soorten bands, uit uiteenlopende genres als grunge, punkrock, new wave en blues. Om hun afkeer van commercie te tonen verwezen de bandleden vaak naar muzikale voorbeelden die veel onbekender waren en namen deze ook vaak aan als voorprogramma.
-The Melvins: Vooral in de liedjes "Pen Cap Chew", "Downer" en "Paper Cuts" zijn de invloeden terug te horen.
-Pixies: Nirvana nam vooral de hard/zacht dynamiek van de Pixies over. Rustige coupletten afgewisseld door harde refreinen. "Gouge Away" was het voorbeeld voor "Smells Like Teen Spirit".
-The Vaselines: de nummers "Molly's Lips" en "Son of a Gun" staan op Incesticide (1992) en Nirvana speelde "Jesus Doesn't Want Me for a Sunbeam" bij MTV Unplugged.
-Scratch Acid: Cobain was een groot fan van deze band, waarvan enkele leden later The Jesus Lizard zouden oprichten, met wie Nirvana in 1993 de split-single "Puss"/"Oh, The Guilt" uitbracht.
-Sonic Youth: De leden van Sonic Youth waren bevriend met de leden van Nirvana en hielpen ze in 1990 binnen bij het label Geffen. In 1991 toerden ze samen.
-Meat Puppets: Nirvana speelde samen met 2 leden van de Meat Puppets 3 nummers van deze band op MTV Unplugged: "Plateau", "Oh, Me" en "Lake of Fire".
-Green River
-Mudhoney: vooral bij "Sliver" is het te horen. Drummer Dan Peters drumt op deze single zelfs mee.
-The Beatles: Kurt Cobain vertelde dat hij het liedje "About a Girl" heeft geschreven nadat hij een hele dag had geluisterd naar het eerste Amerikaanse album van The Beatles.
-Boston: de riff uit "Smells Like Teen Spirit" werd geïnspireerd door die uit Bostons "More Than a Feeling". Een cover van dit lied werd zelfs live af en toe gespeeld.
-Butthole Surfers: In de vroege jaren maakten ze veel muziek die door deze band beïnvloed was, zoals "Hairspray Queen".
-Flipper: In de vroege jaren speelden ze het liedje "Sex Bomb" van deze band. Novoselic en Grohl verschijnen samen met Buzz Osborne van the Melvins, als Melvana nog op een 7" waarop "Sacrifice" en "Way of the World" staan.
-Shocking Blue: Voor het album Bleach coverde Nirvana het nummer "Love Buzz" van deze Nederlandse band, ook wel bekend van het nummer "Venus".
-Rites of Spring: Kurt Cobain stond huilend vooraan te kijken naar deze band. Deze band stond in zijn top 50 op 1.
-The Stooges: "Raw Power" is een plaat die grote invloed had op de Nirvana-sound.
-Lead Belly: Hiervan deed Cobain tijdens MTV Unplugged een legendarische uitvoering van het nummer "Where Did You Sleep Last Night?".
-The Wipers: Coverden "D7" en "Return of the Rat", dat verscheen op het tributealbum Eight Songs for Greg Sage and the Wipers.
-REM: Volgens Cobain een band die dichtbij hun eigen identiteit is gebleven. In 1994 zou een samenwerking met Michael Stipe plaatsgevonden hebben, maar dit gebeurde niet vanwege het overlijden van Kurt Cobain. Er wordt verteld dat de cd "Automatic For The People" van REM gevonden is in een cd-speler, die aanstond, in de kamer waar Kurt zelfmoord pleegde. Dit valt mogelijk te betwijfelen.

Bands waaraan veelvuldig gerefereerd werd:
-Pavement
-Dinosaur Jr.
-The Jesus Lizard
-Daniel Johnston (MTV-uitreiking met T-shirt van Hi how are you?)


We ranken Smells Like Teen Spirit van Nirvana´s Nevermind (1991). Dit album betekende ook meteen de doorbraak van Nirvana. Het is de hit waarmee deze band en het grungegenre onverwacht naar het mainstream-publiek doorbraken en heeft daarmee een belangrijke historische rol. Het nummer staat al sinds 2005 onafgebroken en in totaal 9 keer op één in de Tijdloze 100.

De titel zou ontstaan zijn dankzij het deodorantmerk "Teen Spirit" uit de VS. Kathleen Hanna van de band Bikini Kill spoot "Kurt Smells Like Teen Spirit" op de muur van Nirvana-zanger Kurt Cobain. Omdat ze hadden gepraat over anarchie, punkrock en vergelijkbare onderwerpen, dacht Cobain dat dit een slogan met betrekking tot dit onderwerp was. Hanna meende echter dat Kurt naar de deodorant rook die Tobi Vail, haar bandlid en toen Kurts vriendin, droeg. Kurt verklaarde later dat hij nooit deodorant gebruikte.

Muzikaal gezien heeft het nummer veel invloeden uit de punkrock. Deze harde passages op zowel drums, bas en gitaar worden afgewisseld met rustige delen, waarbij met name de gitaar terugvalt op een minimaal dienende rol. Dit is een typisch voorbeeld van het grungegeluid. Cobain gaf zelf toe dat het nummer sterk geïnspireerd was door The Pixies. Sommigen beweerden dat de melodie sterk leek op Bostons More Than a Feeling. Dit vermoeden werd door Nirvana zelf bevestigd op een concert anno 1992 in Reading. Daar scheen Kurt onder invloed de fout in gegaan te zijn door deze riff te spelen waar de band duidelijk niet op voorbereid was. De bassist ving dat op door met de zanger mee te spelen en redde de band door de tekst hiervan te zingen. Hiervan is beeldmateriaal openbaar.

De tekst van het lied was destijds en ook nu nog een groot mysterie voor luisteraars, vanwege Cobains soms moeilijk verstaan- en begrijpbare nonsensikale teksten. Het album "Nevermind" drukte bovendien geen liedteksten af in haar hoes, afgezien van korte tekstfragmentjes. Desondanks werd het nummer internationaal zeer populair op basis van de melodie, de anarchistische videoclip en de eigen interpretaties van luisteraars.

De videoclip droeg aanzienlijk bij tot het succes van het nummer. De groep wordt getoond terwijl ze in tijdens een schoolconcert te midden van cheerleaders en een uitzinnig tienerpubliek het lied spelen en uiteindelijk de hele set wordt gesloopt. Cobain liet zich voor de sfeer van de video inspireren door de tienerfilm Rock 'n' Roll High School (1979) met The Ramones. Hoe de clip gemaakt werd, is te zien op de dvd 'Nevermind'. In een vroege versie van de clip[2] komen nog enkele oudere heren voor die zogenaamd geterroriseerd worden door het geluid. Die scenes liet Kurt Cobain eruitknippen; alleen de conciërge is gebleven.

Het nummer en de clip werden later geparodieerd door Weird Al Yankovic onder de titel Smells like Nirvana en ook in Bob Sinclars Rock This Party. Ook nam Tori Amos een eigen, kalme versie op van dit nummer. In 2005 zou crooner Paul Anka een eigen Big Band-versie uitbrengen op zijn eigen album "Rock Swings". The Ukelele Orchestra of Great Britain heeft een versie op ukulele gebracht in het programma Later van Jools Holland op BBC2.

Nirvana speelde het nummer ook in 1991: The Year Punk Broke, een documentaire die de opkomst van Nirvana in beeld brengt.


Smells Like Teen Spirit piekte op #15 in Ierland, #9 in Canada, #8 in Oostenrijk, #7 in Engeland, op #6 in USA, Zwitserland en Italie, op #5 in Australie, op #3 in Zweden en de NLse Top 40, op #2 in Duitsland en Noorwegen, en werd een #1-hit in Belgie, Frankrijk, Spanje en NieuwZeeland.
Het nummer staat sinds 2005 in de NLse Top 2000: 105 (2005), 53 (2006), 62 (2007), 124 (2008, laagste notering tot nu), 48 (2009), 71 (2010), 36 (2011), 30 (2012), en de hoogste notering tot dusverre van 26 in 2013.
Het staat steevast in de Verrukkelijke 500: 35 in 2008, 17 in 2009, 36 in 2010, 8 in 2011 en 9 in zowel 2012 als 2013



live 1991, 1992 (incl Boston-cover), 1993 (met Flea op trompet), en 1994

Mooie 8 voor dit dampende, stampende en overigens bij lange na niet het mooiste nummer van deze band!

Volkslied van een genre dat even snel stopte als dat het kwam. Maar wel de muziekwereld op zn kop zette. Een plaat waar alles in zit, nr. 1 in mijn lijst verdient natuurlijk een 10+.

De titel verklapt het al. Een teen. 10.

10 uiteraard.

Een 8 voor deze bak energie.

Ik vind hier geen reet aan. 2

Iets wat ik vaak doe: als ik een bekend nummer zie in RTH, ga ik eerst 'voorspellen' wat er zoal gegeven is. Grappig om te zien dat dat best vaak uitkomt. Dit keer ook: veel zeer hoge cijfers en een paar zeer lage cijfers om je lekker af te zetten. Komt redelijk overeen met de waarderingen tot nu toe.

Wat valt er nog te zeggen over dit nummer (en eigenlijk over het hele album dat louter uit klassiekers bestaat)? Ik snap de mensen wel die niet vaak een 10 geven omdat ze die willen reserveren voor de echte elite. Zo bezien zou ik een 11 moeten geven om een onderscheid te maken tussen deze 10 en de vele andere 10en die ik al heb gegeven. Dit nummer is gewoon zó geweldig en heeft zoveel energie dat het beluisteren mijn dag goed kan maken.

Wel aardig: een 6. Een bak energie, maar ik houd niet van geschreeuw. Verder zal ik de muziek ongetwijfeld in de tijdsgeest moeten plaatsen, maar als ik puur naar de platen luister snap ik de adoratie van deze band door de halve mensheid echt niet. Kwestie van smaak natuurlijk.

Het is even makkelijk om je af te zetten als dit te adoreren. Inmiddels is het echter ook alweer cliché geworden om dit af te doen als "wel aardig". Kan je tegenwoordig eigenlijk nog wel iets doen waardoor je geen hipster lijkt?

Ik heb 't in ieder geval een 7 gegeven. Geniet, maar met mate.

Ik heb op zich ook helemaal niets met deze band, veel te schreeuwerig allemaal. Ik hou het op een 5

Geweldig nummer inderdaad, een 9 voor deze plaat.

ik heb nooit begrepen dat hele volksstammen hiermee weglopen.
als je eerst een jointje gerookt hebt of flink alcohol genuttigd dan is het wel te pruimen,
ik geef een 2

Ik zou dit niet zo gauw op zetten thuis.

Maar toch wel een 8.

Top 10 plaat dit bij mij dus krijgt ook een dikke 9   

Een 10, duh!

Do you people really wanna hear loud music it's only 11 o'clock. Someone told us that Pukkel means Zit. So this is a zit popping festival.

25 augustus 1991 nog ietwat brak van de joints en het primus bier van de avond ervoor die ik op de camping doorbracht stond ik 's ochtends op een zanderig veld in Kiewit alwaar Pukkelpop plaatsvond. Eigenlijk zou limbomaniacs openen (wie?? hoor ik u denken) maar die vielen uit en Nirvana was met Sonic Youth die later die dag geprogrammeerd stond op tournee en dus was Nirvana in de buurt en trad op om 11 uur 's morgens. De regel hierboven is wat Kurt tot het handjevol publiek wat op de been was sprak alvorens ze Polly inzette. Wat volgde was legendarisch een geweldig optreden en we waren allemaal wakker en wisten WOW we hebben wat bijzonders gezien.

Een maand later was daar de release van Nevermind. Verdomd dat bandje was de openingsact op Pukkelpop wow te gek dat moet een gave plaat zijn. Dat bleek want iedereen leek om te gaan voor Nirvana. Dat ik Nirvana live gezien heb is een bijzonder iets want na het doorbreken in september 1991 met Nevermind zouden ze nooit in Nederland spelen want Kurt was niet meer. De energie van smells like teen spirit is ongekend en historisch en daarom alleen al een 10.