*RTH* The Sandpipers - Guantanamera

**sokratikos** 05.08.22 18:26

[14-07-2022]

In een Netflix-serie stuitte ik op het bekende nummer "Guantanamera" en ontdekte dat deze wereldwijd bekende song een behoorlijk lange geschiedenis heeft. Om die duidelijk te krijgen, maak ik er (voor het eerst in deze rubriek) een drieluik van. In het eerste deel bleek dat de verzen van hun nummer steeds veranderden met de actualiteit. In dit tweede deel krijgen de verzen een vaste vorm.

In 1958 deed de componist Julián Orbón enkele aanpassingen aan het lied, zodat het paste bij een gedicht van de vrijheidsstrijder en dichter José Martí. In deze versie werd Guantanamera wereldberoemd.

Julián Orbón (1925-1991) was een Spaanse componist die het grootste gedeelte van zijn leven buiten Spanje woonde, waaronder van 1940 tot 1960 in Cuba - en van 1960 tot 1963 in Mexico en vanaf 1963 in de USA. Orbón kreeg zijn eerste muzieklessen van zijn vader, de pianist Benjamín Orbón (1879-1944). Samen met zijn vader emigreerde hij in 1940 naar Cuba. Daar kreeg hij onderricht van Oscar Loirée en José Ardévol en werd hij actief in de groep ‘Renovación Musical’, die deze musici hadden opgericht. Deze groep stelde zich ten doel een Cubaanse nationale muziektraditie te vestigen. Vanaf 1944 schreef Orbón ook muziekkritieken voor de krant Alerta en het tijdschrift Orígines. Tussen 1946 en 1960 was hij directeur van het conservatorium van Havana. In 1958 maakte Julián Orbón gebruik van de postuum verschenen dichtbundel Versos Sencillos (Simpele Verzen) van de Cubaanse dichter, schrijver, politiek filosoof, journalist José Martí (1853-1895), die zijn hele leven vocht voor de bevrijding van Cuba van Spanje en uiteindelijk stierf in een strijd met Spaanse troepen als een 'Cubaans martelaar'; uit deze dichtbundel selecteerde Orbón 4 verzen uit 4 verschillende gedichten van Marti, die daarin zijn sympathie toont met de armen in de wereld, en Orbón's keuze bleek perfect te passen en veranderde "Guantanamera" voor Cuba in een patriottistisch lied:

Yo soy un hombre sincero,
de donde crece la palma,
y antes de morirme quiero
echar mis versos del alma.

Mi verso es de un verde claro
y de un carmín encendido.
Mi verso es un ciervo herido
que busca en el monte amparo.

Cultivo una rosa blanca,
En julio como en enero,
Para el amigo sincero
Que me da su mano franca.

Con los pobres de la tierra
quiero yo mi suerte echar.
El arroyo de la sierra
me complace más que el mar.

In het Nederlands:

Ik ben een eerlijk man,
Uit dit land met palmen,
En voordat ik sterf wil ik
Deze gedichten vanuit mijn ziel delen.

Mijn verzen zijn van een heldere kleur groen
En een vlammende kleur rood
Mijn verzen zijn als een gewond hert
Dat bescherming zoekt op de berg

Ik kweek een witte roos,
Zowel in juni als in januari,
Voor de oprechte vriend
Die me zijn hand reikt.

Met de armen op aarde
Wil ik mijn noodlot delen.
De beek in de bergen
Verschaft me meer genoegen dan de zee.

De Amerikaanse folkzanger Pete Seeger pikte "Guantanamera" op bij het Carnegie reunieconcert van The Weavers in mei 1963, aangetrokken door de sympathie met armen in de tekst, en transformeerde het nummer tot een internationaal vredesnummer. In een tijdsgewricht waarin de Cubaanse rakettencrisis een schaduw wierp over het wereldtoneel, zo realiseerde Seeger zich, verscheen daar ineens een Cubaans nummer om mee te zingen dat oproept tot internationale solidariteit. Pete Seeger drong erop aan dat het nummer in de vredesbeweging werd gezongen als symbool van eenheid tussen het Cubaanse en Amerikaanse volk en dat het in de USA werd gezongen in het Spaans om ertoe bij te dragen dat Amerika een tweetalig land zou worden. In de Amerikaanse folkscene van die tijd namen o.a. ook Joan Baez en Julie Felix versies op van het nummer, maar commercieel succes kreeg het nummer in de versie van het easy listening-zangtrio The Sandpipers in 1966, met hun combinatie van Spaanse harmonie en gesproken woord:
deze nu te ranken hit piekte op
#22 in West-Duitsland
#10 in Canada
#9 in de USA
#7 in de UK en Nieuw-Zeeland
#4 in de NLse Top 40, waar het 14 weken in stond
#3 in Ierland
en op #2 in Zuid-Afrika.